Kur Koruması Kimden Çıkıyor?

Cem Somel

AKP iktidarının politikası dış ticarette devamlı açık vermektir. Açığı yabancıların Türkiye’ye gönderdiği dövizlerle kapatıyor. Yabancılar ülkemize mevduat gönderiyor. Ülkemizde şirket hisseleri, şirket ve devlet tahvilleri satın alıyorlar. Buradaki bankalar, ülke dışından borçlanıp döviz getiriyor… Yakın zamana kadar bu döviz girişinin gerisinde ABD ve Avrupa merkez bankalarının düşük faiz politikası vardı. Türkiye’de faiz oranları ABD’deki ve Avrupa’daki faiz oranlarından daha yüksek olduğundan yabancılar paralarını bize borç vererek değerlendiriyordu.

Değirmen böyle taşıma suyla döndü. AKP’nin millî-yerli politikasıyla Türkiye’nin dış borç stoku 2009’da 276’dan 2021’de 441 milyar dolara yükseldi. Türkiye’de yabancıların sanayide, madencilikte, konutta ve diğer sektörlerde mülkiyeti (doğrudan yatırımları) 2021’de 139 milyar dolar oldu.

Covid-19 salgınında zengin ülkelerde ekonomiler tökezledi, millî gelir artışı azaldı. Bu, yabancıların Türkiye’ye gönderdiği dövizde büyük azalmaya sebep oldu. Ama AKP dış ticarette açık verme politikasına devam etti.

Şimdi ABD ve Avrupa merkez bankaları kendi faiz oranlarını artırmaktadır. Bu, dünyada dolaşan tasarrufları ABD’ye ve Avrupa’ya cezbetmeğe başladı.  Birçok başka ülkede de merkez bankaları kendi faiz oranlarını artırıyor. Bizde ise AKP’nin baskısıyla merkez bankası faiz oranlarını düşük tutuyor. ABD ve Avrupa’daki faiz oranlarıyla bizdeki faiz oranları arasındaki fark azaldığından yabancıların gönderdiği toplam döviz de çok azaldı. Türkiye’de kur artışının sebebi bu. Kur arttıkça ülkemizde parası olanlar da döviz satın almağa başladı. Bu kuru daha da artırıyor.

Böyle bir durumda hükümetin dış ticaret açığına son vermeğe, ekonominin yabancı tasarruflara muhtaç hâline son vermeğe çalışması gerekir. AKP iktidarı bunu yapamaz çünkü uyguladığı liberal politika sayesinde dayandığı sınıf palazlanıyor.

Bunun yerine AKP iktidarı elinde döviz bulunduran yurttaşları dövizlerini satmağa teşvik etmek için, Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesabı icat etti (KKM). Yurttaş dolarlarını satıp 3 ay vadeli TL mevduat hesabı açtırıyor. Bu vadeli mevduatından faiz kazanıyor. Şayet 3 ayda dolar kuru faiz oranından fazla artarsa,  yurttaşın TL hesabındaki para kur oranında arttırılıyor. Habertürk’e göre 22 Mart’ta vadesi dolan 100.000 TL’lik bir KKM hesap sahibine yıllık yüzde 17’lik azami faiz oranı üzerinden normalde 3 ayda 4.284 TL faiz tahakkuk edecek iken, bu kişiye dolar kurunun 14,82 TL’ye ulaşmasıyla 20.000 TL tahakkuk etti.

KKM sahiplerine faiz ile kur farkından oluşan ilave ödeme hazineden, devletin bütçesinden karşılanıyor. Yani zenginlere yapılan bu mali kaynak transferinin bedelini emekçiler ödedikleri vergilerle, artırılmayan memur maaşlarıyla, yetmeyen kamu hizmetleriyle karşılıyor. Başka bir açıdan, bir tarihte dolarlarını satan kişilerin servetlerini dolar cinsinden korumak için millet bunlara rant ödüyor.

* Bu yazı İKEP merkezi bülteni Paydos’un Temmuz 2022 tarihli 5. sayısında yayınlanmıştır.

Bu Yazıyı Paylaş:

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir